Khi tìm hiểu các cuốn sách nói về tâm lý và hành vi khách hàng, mình thấy rất nhiều người có nhắc đến Lẽ phải của phi lý trí. Tình cờ thế nào mà cuốn sách ấy lại xuất hiện ngay trên kệ sách của chồng, thế là mình liền đọc ngay. Thông qua những thí nghiệm thú vị và độc đáo, cuốn sách này đã giúp mình mở ra những khám phá đầy mới mẻ về về cách thức và nguyên nhân sâu xa thúc đẩy chúng ta làm việc, cũng như chia sẻ về các mối quan hệ. Để từ đó, vừa bổ sung kiến thức về tâm lý và hành vi, vừa giúp giải đáp những câu hỏi mà ngay bản thân nhiều khi không hề nghĩ tới. Nào hãy cùng mình khám phá review chi tiết dưới đây nhé!
Tác giả của cuốn sách Lẽ phải của phi lý trí là ai?
Đó chính là Dan Ariely, người Mỹ gốc Do Thái, giáo sư kinh tế học hành vi hiện đang làm việc tại đại học Duke (Hoa Kỳ). Ông có bằng tiến sĩ ở cả hai chuyên ngành Tâm lý học hành vi và Quản trị kinh doanh.
Ông hiện là tác giả của nhiều cuốn sách nổi tiếng như: Phi lý trí – Predictably Irrational, Lẽ phải của Phi lý trí – The Upside of Irrationality, Bản chất của dối trá – The Honest Truth about Dishonesty, Phi lý một cách hợp lý – Irrationally Yours, Tiền bạc và Lý trí – Dollars and Sense… Những tác phẩm của ông được các tạp chí danh tiếng như the Wall Street Journal, New York Times, the Washington Post, Science… đánh giá rất cao.
Trong đó, Phi lý trí và Lẽ phải của phi lý trí là 2 cuốn sách bestseller của ông. Mình chưa đọc cuốn Phi lý trí trước đây nhưng theo giới thiệu thì ở cuốn sách ấy, tác giả đã giải thích vì sao con người lại phi lý trí trong những trường hợp cần phải lý trí. Và ở cuốn sách Lẽ phải của phi lý trí này, ông lại chứng minh được rằng, trong những trường hợp phi lý trí ấy, con người luôn có những lý do và lẽ phải của riêng mình. Để rồi giúp chúng ta nhìn rõ hơn về hành vi của bản thân, của mọi người để học cách nhìn và hiểu sâu hơn.
Khám phá những nội dung thú vị và đầy mới mẻ của Lẽ phải của phi lý trí
Ngay từ đầu cuốn sách tác giả đã khiến mình khâm phục và đầy tò mò khi kể lại quãng thời gian điều trị 70% cơ thể bị bỏng đầy đau đớn và khó khăn. Mình khâm phục sự nỗ lực và kiên trì của ông khi hoàn thành đúng với lộ trình điều trị trong 18 tháng, và tò mò về lý do thực sự giúp ông vượt qua những tháng ngày điều trị một cách khổ sở.
“Không phải bàn cãi gì là nếu chúng ta lý trí hơn và hình dung rõ ràng về những gì “nên làm”. Thật không may là chúng ta lại không như vậy. Bạn giải thích ra sao về việc hàng triệu thẻ câu lạc bộ thể dục bị bỏ phí hay vì sao rất nhiều người mạo hiểm cuộc sống của mình và người khác chỉ để nhắn tin khi đang lái xe, vì sao…?”
Những câu hỏi vì sao bắt đầu được đặt ra và nó đã cuốn mình vào khám phá những nội dung bên trong của cuốn sách.
Hé lộ những ảnh hưởng đầy bất ngờ mà “phi lý trí” tác động đến cuộc sống của chúng ta
Cuốn sách này, tác giả không chỉ đưa ra lý thuyết và lập luận đơn thuần mà đi sâu vào việc mô tả những cuộc thí nghiệm và cách thức thực hiện đầy thú vị để tìm ra những kết luận bất ngờ về cách mà “phi lý trí” có thể tác động đến cuộc sống của chúng ta.
Ông tập trung vào nghiên cứu hành vi của con người trong công việc và mối quan hệ – 2 môi trường mà chúng ta dành phần lớn thời gian ở trong đó.
Nhắc đến tiền thưởng trong công việc, hẳn bạn sẽ nghĩ rằng: tiền thưởng càng cao thì hiệu quả công việc đạt được sẽ càng cao đúng không? Mình cũng từng nghĩ như vậy, cho đến khi đọc hết những phân tích và thí nghiệm về động cơ và động lực của tác giả.
Trong một thử nghiệm, ông và cộng sự đã hứa cho những người tham gia những khoản tiền khác nhau tương đương 1 ngày lương, 2 tuần lương và lên tới 5 tháng lương. Khi nghĩ về khoản thưởng này, người tham gia có nhiều động lực hơn để kiếm tiền nhiều hơn. Kết luận về động lực này đúng, tuy nhiên vấn đề xảy ra là tiền thưởng càng lớn thì năng suất lại không tăng. Thậm chí, nó còn giảm khi tiền thưởng quá lớn.
Nghiên cứu này có thể giúp cho các CEO có thể xây dựng mức tiền thưởng hợp lý hơn bằng cách đề nghị trả cho nhân viên một khoản tiền thưởng thường xuyên và ở mức thấp hơn.
Ngay sau đó, tác giả lại chỉ ra ảnh hưởng của “phi lý trí” đến năng suất lao động. Thực tế thì không chỉ có tiền thưởng mà việc nhận thức về ý nghĩa, cảm giác an toàn về việc hoàn thành công việc và sự ghi nhận trong công việc cũng sẽ ảnh hưởng lớn đến sự hài lòng và năng suất làm việc.
Những phần tiếp theo trong Lẽ phải của phi lý trí, tác giả lại mở ra rất nhiều phát hiện thú vị khác về việc:
– Tại sao chúng ta thường thiên vị những ý tưởng, đồ vật do chúng ta tự tạo ra hoặc là con của minh?
– Làm cách nào mà những định hướng rối rắm lại hữu ích đối với chúng ta?
– Tại sao việc trả thù lại quan trọng?
– Tại sao chúng ta thường dễ đồng cảm với một cá nhân bất hạnh hơn là một cộng đồng đớn đau?
– Có phải càng quyến rũ thì càng dễ thu hút người khác?
– Tại sao có một sự khác biệt rất lớn giữa điều mà chúng ta nghĩ là sẽ khiến chúng ta hạnh phúc và những thứ thực sự khiến chúng ta hạnh phúc?
Những câu trả lời được đúc rút qua rất nhiều thí nghiệm thú vị đã khiến mình thấy đôi khi chúng ta lại trở nên phi lý một cách ngạc nhiên trong công việc và các mối quan hệ. Những vấn đề tưởng chừng như đơn giản, dễ hiểu, luôn luôn đúng như là sự trả thù, thành kiến với những thứ “không-do-tôi-tạo-ra”, về cảm thông và cảm xúc, về sự quyến rũ, về sự hạnh phúc hóa ra lại chứa đựng những nhận thức sai lầm hoặc được thúc đẩy bởi những nguyên nhân hoàn toàn khác so với những gì chúng ta nghĩ. Và nó khác như thế nào thì bạn hãy đọc Lẽ phải của phi lý trí để cùng khám phá nhé! Mình tin là bạn sẽ bất ngờ trước kết luận của tác giả đấy.
“Dan Ariely là một thiên tài trong việc am hiểu hành vi con người: không một nhà kinh tế nào có thể giỏi hơn ông trong việc lột trần và lý giải những nguyên nhân ẩn sâu phía sau những hành động kỳ quặc của con người.” – James Surowiecki, tác giả cuốn Trí Tuệ Đám Đông.
Thay đổi cách mình nhận thức bản thân trong công việc và gia đình
Lẽ phải của phi lý trí đã giúp mình hiểu rõ hơn cách thức hành động và lý trí của mình trên hành trình hiểu về bản thân, giúp mình cải thiện cách yêu thương, chia sẻ, hưởng thụ, làm việc, sáng tạo, quản lý chính mình.
Nó giúp mình cẩn trọng hơn trước khi đưa ra những quyết định quan trọng hay bất cứ một cam kết có tính dài hạn nào đó bằng cách đặt câu hỏi, kiểm chứng lòng tin và vạch ra những giới hạn.
Nó giúp mình học cách tạo ra động lực cho bản thân trong công việc freelance writer, thông qua việc ghi nhận những thành quả công việc hàng ngày do mình tạo ra.
Nó giúp mình liên hệ ảnh hưởng của cảm thông, cảm xúc với truyền thông, về cách chi tiêu để nhận được hạnh phúc nhiều hơn, cách mình thúc đẩy hành động khi giúp đỡ người khác…
Mình nghĩ nếu thực sự tập trung đọc, chắt lọc những nghiên cứu của tác giả và dựa vào đó để lên kế hoạch hoặc điều chỉnh hoạt động của bản thân trong công việc và mối quan hệ chúng ta có thể giúp cuộc sống của mình trở nên tích cực hơn.
Cuốn sách về tâm lý nhưng thú vị và dễ hiểu
Với lời văn ngắn gọn, từ ngữ đơn giản, cách giải thích đầy đủ, tác giả đã khiến một đứa cực kỳ mau buồn ngủ như mình đi hết cuốn sách chỉ chưa đầy một tuần. Lẽ phải của phi lý trí giúp mình không hề bị ngộp bởi những kiến thức khoa học mà được dẫn dắt từ từ thông qua những câu chuyện đầy thú vị.
Tuy nhiên, với các bạn ít đọc sách tâm lý, hoặc thiếu kiên nhẫn thì có thể những thí nghiệm, cách đi đến lập luận của tác giả hơi dài dòng và đôi khi khó hiểu. Nhưng mình nghĩ rằng với giá trị cuốn sách đem lại chúng ta hoàn toàn có thể thuyết phục bản thân kiên nhẫn và đi đến những trang cuối cùng đúng không nào?
Lẽ phải của phi lý trí dành cho ai?
Mình thấy cuốn sách Lẽ phải của phi lý trí rất phù hợp với:
- Những bạn muốn nghiên cứu về tâm lý
- Chủ doanh nghiệp muốn nâng cao hiệu suất nhân viên
- Những bạn làm truyền thông, sales muốn hiểu hơn về tâm lý khách hàng
- Và cả những bạn muốn hiểu hơn về bản thân mình.
Cuối cùng mình xin trích dẫn lại bài học chung mà tác giả đưa ra trong cuốn Lẽ phải của phi lý trí này, đó là: “Chúng ta có rất nhiều xu hướng phi lý trí” và “Chúng ta thường không lường trước được sự phi lý trí này ảnh hưởng như thế nào đến chúng ta, nghĩa là chúng ta thường không thực sự hiểu điều gì đang điều khiển hành vi của chúng ta”. Và để giải quyết vấn đề này hãy bắt đầu từ việc khám phá cuốn sách Lẽ phải của phi lý trí này bạn nhé!
Mời các bạn cùng khám phá thêm các cuốn sách thú vị và hữu ích khác tại đây.
